Bài học cùng chủ đề
Bài 1. Giới thiệu chung về cây ăn quả SVIP
I. VAI TRÒ CỦA CÂY ĂN QUẢ
- Cung cấp nguồn thực phẩm:
+ Giàu vitamin.
+ Giàu khoáng chất.
=> Là nguồn dinh dưỡng thiết yếu đối với con người.
- Cung cấp nguyên liệu chế biến:
+ Nguyên liệu cho sản xuất bánh kẹo, nước ép, đồ uống, ô mai, chế biến hoa quả đóng hộp.
- Là nguồn hàng cho xuất khẩu:
+ Nhiều loại trái cây (sầu riêng, xoài, thanh long, nhãn, vải,...) mang lại giá trị kinh tế cao.
- Lợi ích khác:
+ Cây ăn quả còn có giá trị làm cảnh.
+ Cải thiện môi trường.
+ Tăng sức đề kháng.
+ Phòng chống bệnh tật.
II. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC CỦA CÂY ĂN QUẢ
1. Rễ
Gồm hai loại:
- Rễ mọc thẳng xuống đất (rễ cọc):
+ Kích thước lớn.
+ Mọc xuyên sâu vào trong đất.
+ Độ sâu phụ thuộc vào từng loại cây.
+ Chức năng chính: giúp cây đứng vững, hút nước và chất dinh dưỡng.
- Rễ mọc ngang (rễ bên):
+ Kích thước nhỏ, số lượng nhiều,.
+ Phân bố tập trung ở tầng đất mặt từ 0,1 m đến 1,0 m.
+ Chức năng chủ yếu: hút nước và chất dinh dưỡng nuôi cây.
2. Thân và cành
- Phần lớn là thân gỗ, có tác dụng như giá đỡ cho cây.
- Từ thân chính mọc ra cành cấp 1.
+ Từ cành cấp 1 mọc ra cành cấp 2.
+ Tương tự sẽ có cành cấp 3, cấp 4, cấp 5,...
- Cành cấp 4 và cành cấp 5 thường là cành mang quả.
3. Lá
- Lá cây ăn quả có thể là lá đơn (xoài, ổi, hồng xiêm,...) hoặc lá kép (nhãn, vải,...).
- Khác nhau về:
+ Kích thước.
+ Hình dáng.
+ Màu sắc.
+ Cách mọc,...
4. Hoa
Thường gồm ba loại:
- Hoa đực:
+ Có nhị phát triển.
+ Nhụy không phát triển, không có vai trò trong sinh sản.
- Hoa cái:
+ Có nhụy phát triển.
+ Nhị không phát triển, không có vai trò trong sinh sản.
- Hoa lưỡng tính:
+ Có cả nhị và nhụy cùng phát triển.
+ Đều có vai trò trong sinh sản.
- Tùy từng loài, trên mỗi cây ăn quả có thể có một hoặc cả hai hoặc cả ba loại hoa trên.
=> Giúp con người:
+ Chọn giống.
+ Ghép cành.
+ Xác định thời kì ra hoa, quả.
5. Quả và hạt
- Quả của cây ăn quả có thể là:
+ Quả mọng: cam, quýt, lê,...
+ Quả hạch: xoài, đào, mận,...
- Đặc điểm: rất đa dạng về:
+ Kích thước.
+ Hình dáng.
+ Màu sắc.
+ Mùi vị.
+ Độ cứng.
+ Số lượng.
- Chọn biện pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả bảo quản, chế biến, vận chuyển, nhân giống.
III. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH
1. Nhiệt độ
- Cây ăn quả ở nước ra rất đa dạng, yêu cầu nhiệt độ khác nhau.
- Một số loài có yêu cầu nhiệt độ khác nhau ở từng giai đoạn sinh trưởng.
- Ví dụ:
+ Chuối thích hợp từ 25 - 35°C.
+ Cam từ 23 - 29°C.
+ Đào cần nhiệt độ thấp từ 7 - 8°C để ra hoa.
2. Độ ẩm, lượng mưa
- Yêu cầu độ ẩm không khí khoảng 80% - 90%.
- Lượng mưa hàng năm từ 1000 - 2000 mm, phân bố đều trong năm.
3. Ánh sáng
- Là cây ưa sáng.
- Cần nhiều ánh sáng để sinh trưởng tốt (dứa, nhãn, đào, dâu...).
- Một số cây chịu được bóng râm (dâu tây, dứa,...).
4. Đất trồng và dinh dưỡng
- Thích hợp với đất phù sa, cát pha, đất đỏ, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt.
- Cần cung cấp đủ đạm, lân, kali và vi lượng cho cây trồng lâu năm.
5. Gió
- Hỗ trợ thụ phấn, thụ tinh cho cây ăn quả
- Cũng có thể gây rụng hoa, quả, gãy cành.
- Cần trồng cây chắn gió và tỉa cành thường xuyên để giảm tác động của gió.
IV. MỘT SỐ NGÀNH NGHỀ LIÊN QUAN
1. Nhóm ngành chế biến và bảo quản rau, quả (mã ngành: 1030)
- Sản xuất nước ép từ rau, quả (10301):
+ Sản xuất nước ép không cô đặc từ các loại rau và quả, không lên men và không chứa cồn.
+ Sản xuất nước ép hỗn hợp từ rau và quả.
- Chế biến và bảo quản rau, quả khác (10309):
+ Chế biến thực phẩm (chủ yếu là rau, quả, trừ thức ăn chế biến sẵn) để lạnh.
+ Bảo quản rau, quả, hạt bằng phương pháp đông lạnh, sấy khô, ngâm dầu,...
+ Chế biến thức ăn từ rau, quả.
+ Chế biến mứt rau, quả.
+ Chế biến mứt sệt, mứt đóng khuôn và mứt dạng nước.
+ Chế biến và bảo quản khoai tây.
2. Nhân và chăm sóc cây giống lâu năm (0132)
- Sản xuất giống cây như ghép cành, tạo chồi,... để tạo ra sản phẩm cuối cùng là cây con.
- Gieo ươm, cấy ghép, chăm sóc cây giống.
3. Dịch vụ trồng trọt (1061)
- Phun thuốc bảo vệ thực vật.
- Bón phân, chăm sóc cây trồng.
- Kích thích tăng trưởng.
- Cắt, xén, tỉa cây lâu năm.
- Kiểm tra hạt giống, cây giống.
- Kiểm soát sinh vật gây hại.
- Cho thuê máy nông nghiệp có người điều khiển.
- Hoạt động tưới, tiêu nước phục vụ trồng trọt.
V. ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG VÀ SỞ THÍCH CỦA BẢN THÂN VỚI MỘT SỐ NGÀNH NGHỀ LIÊN QUAN
- Đánh giá khả năng và sở thích giúp học sinh chọn nghề phù hợp.
- Theo lý thuyết Holland, có 6 nhóm sở thích nghề nghiệp:
+ Realistic (R): thực tế.
+ Investigative (I): tìm tòi.
+ Artistic (A): nghệ thuật.
+ Social (S): xã hội.
+ Enterprising (E): dám làm.
+ Conventional (C): quy củ.
- Người thuộc nhóm R phù hợp với trồng cây ăn quả và một số ngành nghề liên quan.